Dil ve Anlatım

Türkçe Performans Ödevi: Anlatım Türleri

Türkçe'de Anlatım Çeşitleri


1.Açıklayıcı Anlatım:

Öğretmek, bilgi vermek amacıyla yazılan; doğrudan bilgi
vermeye yönelik bir anlatım biçimidir.

“Neden, niçin, nasıl”gibi sorular cevabını bulur.

Genellikle nesnel bir tutum ergiler yazar.

Tanımlama, karşılaştırma, alıntı yapma,örnekleme gibi açıklama yöntemlerine başvurulur.

Bilimsel yazılarda,düşünce yönü ağır basan fıkra, makale, inceleme, eleştiri, deneme gibi türlerde kullanılır.

2.Tartışmacı Anlatım :

Yazarın, bir düşüncenin yanlışlığını ortaya koymak amacıylakullandığı anlatım biçimidir.

Öncelikle yanlış bulduğu, benimsemediği fikri ortaya koyar.Sonra bu düşüncenin eksik ve kusurlu yönlerini ortaya koyar.

En sonunda da kendi düşüncesinin doğru olduğunu kanıtlar.Önce “tez” ileri sürülür.

“diyelim ki,tut ki…”gibi varsayım ifadeleri kullanılarak “Bu
fikir kabul edilse bile şu şu eksikleri,yanlışları var.”diye o tezi çürütüp “antitez”ini (kendi düşüncesini) ortaya koyar ve bunu kanıtlamaya çalışır.

3.Öyküleyici Anlatım:

Olay anlatımına dayanan anlatım biçimidir. Olaylar; şahıs,yer ve zaman bakımından belirtilerek anlatılır.Daha çok geçmiş zaman kullanılır.

Amaç, okuyucunun gözünde canlandırmak ve
okuyucuya olayı yaşatmaktır.Olaylar oluş sırasına göre bir
dizi halinde verilir ve birbirine bağlanır.

4.Betimleyici Anlatım:

Bir varlığın, yerin, kişinin ayırt edici özelliklerini
ayrıntılarıyla insanın zihninde canlandıracak şekilde
anlatmaktır.

Sözcüklerle resim çizme sanatı olup niteleyici sözcükler (sıfatlar,zarflar ) çokça kullanılır.

Yapılan tasvir bir insana aitse buna “portre” denir.İnsanın dış görünüşünün anlatılmasına “fiziki portre” ,iç görünüşünün, ruhsal yönünün
anlatılmasına da “ruhsal portre” denir.

Betimlemede gözlem başta olmak üzere tüm duyulardan yararlanılır.

İzlenimsel Betimleme:Yazarın betimleme yaparken kendi
duygularını,beğenilerini katmasıdır.

Açıklayıcı Betimleme:Yazarın duygularını içermeyen,bilgi
verme amaçlı yapılmış betimlemedir.